Nagpur Hosts 5-Day HRD Program on Integrated Pest Management
नागपूरच्या केंद्रीय एकीकृत व्यवस्थापन केंद्रात 40 कृषी अधिकाऱ्यांसाठी 5 दिवसीय प्रशिक्षण कार्यक्रम
नागपूर, 15 फेब्रुवारी 2025 – केंद्रीय कृषी मंत्रालयाच्या वनस्पती संरक्षण संग्रहण संचालनालयाच्या अंतर्गत नागपूरच्या नवीन सचिवालय सिव्हिल लाईन स्थित केंद्रीय एकीकृत कीड व्यवस्थापन केंद्र नागपूर क्षेत्रीय कार्यालयाद्वारे महाराष्ट्र आणि मध्य प्रदेशातील 40 कृषी व कृषी विस्तार अधिकाऱ्यांसाठी 5 दिवसीय मानव संसाधन विकास प्रशिक्षण कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले आहे. या कार्यक्रमाचे उद्घाटन 14 फेब्रुवारी रोजी नवीन सचिवालय भवन येथे करण्यात आले.
प्रमुख उपस्थिती आणि मार्गदर्शन
या उद्घाटन सोहळ्यास फरीदाबाद येथील एकात्मिक कीड व्यवस्थापन केंद्राच्या संयुक्त संचालक स्मिता पांडे, केंद्रीय कापूस संशोधन संस्थेच्या वनस्पती संरक्षण विभागाचे प्रमुख गणेश बेहरे, नागपूर कृषी विभागाचे सहसंचालक यु. आर. घाटगे आणि लेखा व वेतन कार्यालय नागपूरचे प्रमुख लेखा अधिकारी मिलिंद रामटेके उपस्थित होते.
नॅशनल पेस्ट सर्वेलन्स सिस्टीम (NPSS) आणि त्याचा उपयोग
संयुक्त संचालक स्मिता पांडे यांनी कृषी अधिकाऱ्यांना ‘नॅशनल पेस्ट सर्वेलन्स सिस्टीम (NPSS)’ विषयी सविस्तर माहिती दिली. या ॲपच्या मदतीने शेतकरी आपल्या शेतातील पिकांचे फोटो अपलोड करून योग्य कीटकनाशक निवडू शकतात. अधिकाऱ्यांनी प्रत्यक्ष शेतात जाऊन या ॲपचे प्रात्यक्षिक करावे आणि शेतकऱ्यांना त्याचा लाभ मिळवून द्यावा, असे आवाहन त्यांनी केले.
एकात्मिक कीड व्यवस्थापन आणि जैविक तंत्रज्ञानाचे महत्त्व
डॉ. ए. के. बोहरिया यांनी सांगितले की, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, गोवा आणि गुजरात या राज्यांतील कृषी अधिकाऱ्यांना एकात्मिक कीड व्यवस्थापनाचे विविध प्रशिक्षण दिले जाते. नागपूर कृषी विभागाचे सहसंचालक यु. आर. घाटगे यांनी खत, कीटकनाशके आणि तणनाशकांच्या संतुलित वापरासोबतच जैविक खतांचा अवलंब करणे आवश्यक असल्याचे सांगितले.
कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा कीड व्यवस्थापनासाठी उपयोग
केंद्रीय कापूस संशोधन संस्थेचे वनस्पती संरक्षण विभाग प्रमुख गणेश बेहरे यांनी सांगितले की, किडींच्या प्रमाण आणि संख्येचे निरीक्षण कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या मदतीने करता येते. त्यामुळे शेतकऱ्यांना वेळीच योग्य उपाययोजना करता येतात.
प्रशिक्षणाच्या मुख्य बाबी
हा 14 ते 18 फेब्रुवारी दरम्यान चालणारा 5 दिवसीय प्रशिक्षण कार्यक्रम असून, त्यामध्ये खालील बाबींवर भर दिला जाणार आहे:
- जैविक नियंत्रणाचे फायदे आणि शेतकऱ्यांपर्यंत त्याचा प्रसार कसा करावा?
- कीड व्यवस्थापनासाठी यांत्रिक उपाय – सापळ्यांची रचना
- रासायनिक नियंत्रणासाठी निंबोळी अर्कासारख्या नैसर्गिक कीटकनाशकांचा वापर
- जैविक नियंत्रणासाठी मित्र कीटक व्यवस्थापनाचे शास्त्रोक्त पद्धतीने प्रशिक्षण
- शेतकऱ्यांना योग्य कीटकनाशके निवडण्याबाबत मार्गदर्शन
या प्रशिक्षण कार्यक्रमामुळे कृषी अधिकाऱ्यांना आधुनिक कीड व्यवस्थापन तंत्रज्ञान आणि शेतकऱ्यांसाठी उपयुक्त उपाययोजनांविषयी संपूर्ण माहिती मिळणार आहे.
